Startup Dergi’nin Ağustos sayısı “Startuplarda Kapanma Sendromu” konusu için Türkiye’de startupların neden kapandığını, nelere dikkat edilmesi gerektiğini, globaldeki sonuçlanmalarını konuştuk.

Türkiye’de kapanan start up’lar neden kapanıyor? En önemli nedenler neler?

Öncelikle bu konuyu konuşurken girişimleri normal işletmelerden ayrı tutmamak gerekiyor. Köşedeki bir çiçekçinin kapanması ile bir internet girişiminin kapanmasının sebepleri arasında çok da bir fark yok.

Aslında Türkiye’de  girişimlerin kapanmalarındaki en önemli nedenlerin başında, finansal sorunlar ve girişimin ürettiği ürüne ya da verdiği hizmete ihtiyaç duyulmuyor olması geliyor. Ama tabi ki başarısız olma nedenlerini bunlarla da sınırlamamak lazım. Konuya bir işletmenin kapanması olarak baktığımızda, takım uyuşmazlığı, rekabet ortamı, kötü pazarlama, müşteriyi önemsememek, kötü zamanlama  gibi uzayıp giden de bir liste bizi karşılıyor.

Türkiye’de start up’ların ortalama yaşam süresi ne kadar?

Genelde Türkiye’deki teknoloji girişimleri, sadece bir fikri ortaya koymak ve o fikri hayata geçirmek olarak konuya eğilirken, bunu bir “business” olarak göremeyebiliyor. Bu yüzden de maalesef Türkiye’de kurulan girişimlerin ya da şirketlerin %30’undan fazlası 3. yıldan sonrasını göremiyor.

Gelişmiş ülkelerde bu süreler ne kadar? Türkiye ile gelişmiş ülkeler kıyaslaması yapabilir misiniz?

Aslında başka ülkelerde de durum çok farklı değil. Globalde her 10 girişimden 4’ü, 3’üncü yılını dolduramadan ne yazık ki kapanıyor. Buna start-up, girişimcilik ve yatırım kelimelerini  dünyaya kazandıran ABD’de de dahil. Rekabetin çok olduğu ülkelerde ise bu oran daha da fazla.

Bir start up’ta kötü gidişata ne kadar dayanmak lazım? Kapatma kararı hangi noktada veriliyor ya da verilmeli?

Kârlılık belli bir hacimden sonra oluştuğu için, o hacme ulaşma süresine göre kişilerin tahammül süresi de değişiyor. Bu yüzden ilk başlarda biraz sabırlı olmak gerekiyor. Ama bir noktada gelir büyümüyor ve kar oranı artmıyorsa, o işletme için tehlike çanları çalmaya başlıyor.

Benim tavsiyem, kapatma kararını verirken duygusal olmamak gerektiği. Duygusallık çoğu zaman para kaybı ve huzursuzluk olarak kişilere geri yansıyor. Sabır ve doğru hamleler yapmak, kapatma kararını doğru zamanda vermek için gerekli sinyalleri size verecektir.

Türkiye’deki start up’larda bu kapanma eğilimi sürer mi? Öngörüleriniz neler?

Dünyada yapılan araştırmalar, startup’ların kapanma nedenleri arasında en yaygın olanının pazarın o ürüne ya da hizmete ihtiyacı olmaması olduğunu gösteriyor. Startup’ların yüzde 42’si bu nedenle kapanıyor. Yani aslında çok iyi bir fikriniz olabilir, ancak bu fikri hayata geçirmek için doğru lokasyonda, doğru zamanda ve doğru strateji ile ilerlememiş olabilirsiniz. Bu da size finansal sorunları ve kapanmaya giden yolu beraberinde getirir.

Türkiye’de de bu durum ne yazık ki  değişmiyor. Ben Türkiye’deki genel sorunun, doğru iş modelini bulamama, yanlış ekiple çalışma, yanlış ortaklıklar ve  pazarda müşterilerinizin beklentilerini ve rakiplerinizin avantajlarını/dezavantajlarını doğru analiz edememe olduğunu düşünüyorum. Eğer bu konulara dikkat edilmezse üzülerek söyleyebilirim ki kapanma eğilimi devam edecektir. Doğru yer ve doğru zamanda, doğru kişilerle yapılan girişimlerin ise çok daha uzun ömürlü olacağını düşünüyorum.

Hareketli bir ülkede yaşadığımızı da unutmamamız gerekiyor. Ülkemizin durumu ve her gün değişen gündem, tahmin edebileceğinizden daha fazla işlerimizin geleceğini etkileyebiliyor.

Özellikle hangi alanlardaki start up’lar risk altında?

Son zamanlarda e-ticaret sektörü zor zamanlardan geçiyor gibi görünüyor. Bunun temel sebebi ise, kişilerin online alışverişi tercih sebeplerinin “ucuzluk” olması. Aslında e-ticaret şirketlerinin satış yapma odaklı stratejileri ve yıllardır yaptıkları promosyonlar, tüketicinin kafasında “internetten alırsam daha ucuza alırım” algısının oluşmasına sebep oldu. Ne yazık ki sürekli indirimli ve ucuz mal satan bir işletmenin uzun vadede kar etmesi çok da mümkün değil. Nitekim yakın zamanda hep birlikte büyük bir örneğini gördük. Avrupa’da %66 civarında olan online alışverişin Türkiye’de henüz %28’lerde olduğunu düşünürsek, e-ticaret için hala umut var, ama tüketicideki ucuz algısının mutlaka kırılması gerekecek.

Sizin kapattığınız startup’larınızın adı ve yaşam sürelerini paylaşabilir misiniz? Neden kapatma kararı almıştınız?

Daha önce bir girişimden ayrıldım ve 2 girişimimi de her şey hazır olmasına rağmen piyasaya sunmadan kapatma kararı aldım. Üçü içinde sebeplerim hemen hemen aynıydı. Yanlış zamanda yanlış kişilerle ortaklık ve gelir-gider dengesinin iyi planlanamaması. Ayrıldığım girişimden ayrılma kararını vermem gerektiğini kuruluşumuzun 3. Yılında ancak verebildim.